Wśród głównych form współpracy wychowawcy przedszkola z rodzicami i opiekunami dzieci wyróżniamy: pracę indywidualną, zajęcia otwarte dla rodziców, wycieczki i festyny, kącik dla rodziców, uroczystości, zajęcia warsztatowe, zebrania grupowe Radę Rodziców.
W kontaktach indywidualnych uzyskuje się informacje o dziecku, o jego dotychczasowym rozwoju i aktualnych problemach wychowawczych i zdrowotnych. Informuje się rodziców o stanie emocjonalnym dziecka, jego zainteresowaniach, zdolnościach i problemach.
Poprawnie przebiegająca rozmowa może oddać obu stronom niejedną przysługę np.: pogłębić zaufanie rodziców czy opiekunów do wychowawców i odwrotnie, łagodzić u rodziców napięcia spowodowane trudnościami w wychowaniu dziecka, przełamywać poczucie niepewności i osamotnienia u rodziców pracy wychowawczej z dzieckiem, ograniczać błędy wychowawcze rodziców i nauczycieli, pomóc w bardziej jednolitym i zwartym oddziaływaniu wychowawczym przedszkola i domu.
Jeśli wychowawca musi przekazać coś niemiłego, musi to czynić bardzo spokojnie, zrozumiale dla rodziców, z podaniem propozycji ewentualnej pomocy.
Zawsze jednak powinno się rozpocząć rozmowę od wyszukania i podkreślenia pozytywnych cech dziecka, przez co wprowadza się rodziców niejako w temat przechodząc do sedna sprawy. Jeśli rodzice i wychowawcy nie będą przerzucać odpowiedzialności na siebie, jeśli w każdym z rozmówcy, wychowawca będzie dostrzegać partnera kompetentnego w sprawach wychowania dziecka, to kontakty będą oparte na wzajemnym zaufaniu. Stosując prace indywidualną z rodzicami, wprowadza się takie formy jak: rozmowy indywidualne, grupowe.
Zajęcia otwarte dają możliwość zapoznania się rodziców z osiągnięciami swoich pociech, ich zachowaniem w przedszkolu. Pogodna atmosfera tych spotkań, towarzyszący im nastrój, w wielu przypadkach zapoczątkowuje porozumienie wychowawców przedszkolnych z domem rodzinnym dziecka. Zajęcia otwarte to także sposób indywidualnego zbliżania rodziców do problemów wychowania w przedszkolu. Odbywają się one w ustalone dni i godziny na ogół raz na dwa miesiące (najlepiej, żeby o tym zadecydowali rodzice podczas zebrania grupowego na początku roku lub odpowiadając na pytania w ankiecie).
Bardzo ważne są zajęcia podczas których rodzice mogą uczestniczyć w nich. Nauczyciel powinien dyskretnie sugerować włączenie się aktywne rodziców, nie doprowadzając do sytuacji „hospitowania”, obserwacji i kontroli, która zaburzałaby naturalny rytm pracy grupy. Aktywnemu włączeniu się rodziców do zajęć sprzyjają metody: Ruchu Rozwijającego W. Sherborn’e, Labana, K. Orffa, pedagogiki zabawy, dramy.
Nauczycielki przedszkola zapraszają rodziców na zajęcia otwarte podczas, których mogą oni ocenić umiejętności swojego dziecka oraz zaobserwować jego zachowanie na tle grupy. Wiele przedszkoli umożliwia rodzicom swobodny dostęp do dziecka przez cały rok wprowadzając tzw. “drzwi otwarte. Ta forma współpracy pozwala rodzicom bliżej zaobserwować miejsce zabawy i nauki ich dziecka, oraz poznać rzeczywisty sposób pracy nauczyciela z dziećmi.
Kontakt bezpośredni odbywa się zanim dziecko zostanie zapisane do placówki, są to tzw. „dni otwarte” organizowane w miesiącach letnich od marca do maja. Podczas takich dni rodzice maja możliwość odwiedzania pracującej grupy przedszkolnej i włączenie swojego dziecka do działań grupowych. Oczywiście takie dni otwarte odbywają się w ściśle określonym dniu tygodnia.
Pozwala to rodzicom na:
- obserwowanie kontaktów interpersonalnych nauczyciel-dziecko,
- obserwowanie bazy lokalowej, wyposażenia sali,
- analizę stosowanych metod wychowawczych,
- obserwowania własnego dziecka w kontaktach grupowych, podjęcie decyzji, do którego przedszkola zapisać dziecko (jeśli rodzice porównują więcej niż jedno przedszkole),
- obniżenie poczucia lęku u dziecka i rodziców związane z przebywaniem w obcym miejscu.
Inną formą są rozmowy indywidualne przy okazji przyprowadzania i odbierania dziecka z przedszkola. Duży niepokój rodziców budzi brak możliwości porozumienia się z nauczycielami przedszkola (danej grupy do której chodzi dziecko, może to być związane z reorganizacją pracy placówki-wydłużenie czasu pracy przedszkola lub chorobą nauczyciela). Dlatego ważne jest aby rodzic mógł zwrócić się ze swoimi problemami do nauczyciela z ufnością, że przekazana informacja dotrze w odpowiedni sposób i zostanie odebrana pozytywnie. W atmosferze schodzenia się i rozchodzenia dzieci nie powinno się prowadzić dłuższych, poważniejszych rozmów.
Należy przestrzegać zasady, że w obecności maluchów nie należy mówić o sprawach drażliwych dotyczących rodziców czy ich samych. Przekazując drażliwe informacje o dziecku powinniśmy rozpoczynać od omówienia mocnych stron wychowanka, a potem komunikować o zaistniałych trudnych sytuacjach wychowawczych czy dydaktycznych.
Niekiedy doraźne rozmowy popołudniowe i poranne nie wystarczają, czasem potrzebne są rozmowy dłuższe. Do rozmów z rodzicami nauczyciel musi być przygotowany. Musi posługiwać się w dyskusji literaturą z zakresu psychologii, pedagogiki czy medycyny. Osobista kultura nauczyciela jego rzetelna wiedza i troska o dobro dziecka, ułatwiają kontakty nawet z tymi rodzicami, którzy nie zawsze mają na nie ochotę.
Wycieczki i festyny na których panuje swobodna atmosfera, a obecność wychowawcy razem z rodzicami, daje dzieciom poczucie przynależności i wspólnoty. Znacznie łatwiej później w trakcie roku szkolnego nawiązać rozmowę na trudne tematy, jeśli wcześniej spędziło się trochę czasu razem.
Kącik dla rodziców jest formą, która służy informowaniu rodziców o planowanych działaniach dydaktycznych i wychowawczych w grupie na cały miesiąc. Informacje w nim zawarte są bogate w teksty wierszy i piosenek , które uczą się dzieci.
Znajdować się w nim powinny: Konwencja Praw Dziecka, regulamin przedszkola, rozkład dnia w przedszkolu, informacje o zajęciach dodatkowych, artykuły o tematyce psychologicznej i pedagogicznej, telefony poradni specjalistycznych, ekspozycja literatury dziecięcej, wytwory działalności plastycznej, konstrukcyjnej dziecka, normy żywieniowe, jadłospis, informacje z zakresu realizowanych zadań i przewidywanych osiągnięciach dziecka. Przekazywane są wiadomości dla rodziców o spotkaniach, zebraniach i zajęciach otwartych.
Uroczystości pełnią ważną rolę we współpracy z rodzicami, organizowane są już od grupy najmłodszej. W przeprowadzaniu tego rodzaju uroczystości według A. Sawickiej dwie sprawy są niezwykle istotne: by wszystkie dzieci z grupy brały w niej udział, a także by jej organizacja nie spowodowała zmęczenia malców. Gdy są planowane wspólnie z dziećmi, przygotowane bez zakłócenia rytmu życia przedszkola, a ich przebieg dostarcza dzieciom radosnych wzruszeń, spełniają pierwszorzędną rolę w wychowaniu estetycznym, w kształtowaniu kultury współżycia z rówieśnikami i dorosłymi.
Wartość uroczystości polega miedzy innymi na tym, że umożliwiają one wykorzystanie różnych form ekspresji dziecięcej, spełniają rolę w wychowaniu estetycznym, w kształtowaniu kultury współżycia z rówieśnikami i dorosłymi. Uroczystości przedszkolne, w których uczestniczą rodzice i osoby bliskie dziecku to doskonały sposób do pogłębiania więzi uczuciowych pomiędzy nimi, a także jest to okazja do rozmów wychowawców z rodzicami.
Uroczystości w przedszkolu są jedną z powszechnie stosowanych form pracy. Jedne odbywają się z udziałem zaproszonych gości rodziców inne zaś mają charakter wewnętrzny, organizowane są wyłącznie dla dzieci. ,,Cel każdej uroczystości będzie osiągnięty gdy będzie ona przyjemnością, gdy pozostawi po sobie wrażenie miłe i ciekawe spędzonego czasu i dobrej zabawy.
Bardzo istotne stają się przygotowania do każdej uroczystości. Powinny one odbywać się w nastroju miłego oczekiwania, wolnego od napięć pośpiechu, stwarzając przy tym wiele korzystnych sytuacji do nawiązania serdecznych kontaktów z rodzicami. Są one bardzo miłą i lubianą przez rodziców formą współpracy z przedszkolem.
Z wielu uroczystości przedszkolnych, które angażują rodziców, warto wymienić: Dzień Matki i Ojca, Dzień Babci i Dziadka, pasowanie na przedszkolaka, bal karnawałowy, koniec roku szkolnego dla dzieci 6-letnich. Uroczystości są powszechnie stosowaną formą współpracy, jedne odbywają się z udziałem zaproszonych gości (dziadków, rodziców), inne maja charakter wewnętrzny, organizowane są wyłącznie dla dzieci, jeszcze inne związane są z tradycją obyczajową lub tradycją placów.
To także okazja do rozmów z rodzicami podczas przyprowadzania i odprowadzania dzieci, to niejednokrotnie konieczność spotkań w małych kilkuosobowych zespołach wykonujących konkretne prace, to nastrój, który powinien być radosny szczególnie dla dzieci.
Kolejną formą współpracy przedszkola z rodziną są zebrania grupowe. Rodzice są osobami najbliższymi dziecku. Mają oni obowiązek być w każdej sytuacji z dzieckiem: gdy jest dobra, dzielić z nim radość, gdy zła – pomóc mu ją przezwyciężać. Od rodziców wymaga się obiektywizmu w osądzaniu dziecka, dostrzegania wszystkiego, co wpływa na jego zachowanie. Postawa życzliwości wobec dziecka, dobra atmosfera, serdeczna rozmowa – potrzebne są przedszkolakowi, jak potem uczniowi.
Nauczyciel wpływa na kształtowanie postawy rodziców między innymi podczas spotkań na zebraniach, które podnoszą kulturę pedagogiczną rodziców, wskazują skuteczne metody oddziaływania, kształtują postawy zainteresowania dzieckiem, jego wychowaniem zapewnieniem należytych warunków rozwoju.
Spotkania z rodzicami są okazją do wymiany dobrych doświadczeń wychowawczych, prowadzonych w formie dialogu nauczycieli z rodzicami, dlatego ważne jest, by ten dialog był oparty na obustronnym zaufaniu. Nasze oddziaływania przez zebrania będą skuteczniejsze, gdy zapewnimy stuprocentową frekwencję rodziców.
Zebrania grupowe z rodzicami mogą dotyczyć zaplanowanego wcześniej tematu zgłoszonego przez rodziców, mogą mieć formę informacyjną o tym co dzieje się w grupie, mogą być okazja dla rodziców, żeby wyjaśnili wątpliwości lub podzielili się swoimi uwagami na różne tematy. Zebrania grupowe powinny być starannie przygotowane i przemyślane. Wtedy bowiem stwarzają odpowiednią atmosferę sprzyjającą poważnemu ustosunkowaniu się rodziców do spotkań. Obecność na zebraniu dyrektorki, zespołu nauczycielek, przedstawicieli organizacji społecznych, członków Rady Rodziców, ich udział w dyskusji, przekonują nieraz najbardziej obojętnych rodziców, że przedszkole to instytucja, która z dużą troską odnosi się do wychowania.
W trakcie zebrań może nastąpić bezpośrednia wymiana zdań dotycząca aktualnych zamierzeń wychowawczych realizowanych w danej grupie, osiągnięć, trudności i wspólnego szukania środków zaradczych. Zebrania te służą załatwieniu spraw dotyczących wszystkich rodziców i z reguły zwołuje się je na początku roku szkolnego. Wtedy to dyrektor przedszkola dokonuje prezentacji wszystkich członków rady pedagogicznej, informuje zebranych o planach wychowawczych i organizacyjnych placówki, o przewidywanych imprezach, przedstawia wszelkie problemy których rozwiązanie wymaga współdziałania rodziców. Zebrań ogólnych nie powinno organizować się często. Współpracy z rodzicami lepiej służą zebrania kameralne, w niewielkim i znanym gronie . Na zebraniach ogólnych wybiera się Radę Rodziców.
Po rozpoczęciu pracy z grupą przedszkolną wybierani są na wspólnym zebraniu przedstawiciele, reprezentanci rodziców. Rada Rodziców spotyka się nie tylko z nauczycielem, ale cyklicznie organizowane są spotkania z dyrektorem przedszkola, na których omawia się osiągnięcia placówki, sytuację finansową, bieżące potrzeby przedszkola .Rada Rodziców czynnie włącza się w organizowanie imprez okolicznościowych i wycieczek.
Podstawą dobrej współpracy przedszkola z rodzicami jest dostrzeżenie w nich przyjaciół i współpartnerów w wychowaniu dziecka. Rodzina i przedszkole to dwa środowiska, które w szczególny sposób oddziałują na dziecko. Skuteczność tego oddziaływania uwarunkowana jest wzajemnym i ścisłym współdziałaniem.
Skirak Marzena
